Yatırım fonlarında manipülasyon nasıl yapılıyor?

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yatırım fonlarındaki manipülasyonlara ilişkin açıklaması, piyasada yeniden tartışma yarattı.

Şimşek, “Bazı fonlar üzerinden manipülasyonların yapıldığını biliyoruz, bu alanda da düzenleme ihtiyacının farkındayız. Manipülasyonla mücadelenin dozunu, kayıt dışı ile mücadelenin dozunun üzerine çıkaracağız” dedi.

Ardından SPK Başkanı Ömer Gönül'den de fonlarla ilgili bir açıklama geldi.

Gönül, fonları kötüye kullanan portföy yöneticilerinin lisanslarının iptal edileceğini, gerekirse portföy yönetim şirketlerine de yaptırım uygulanacağını belirtti. Ayrıca manipülasyon cezalarının ağırlaştırılması için yasal düzenleme hazırlığı yapıldığını söyledi.

Fonlar kullanılarak manipülasyon nasıl yapılıyor?

Uzmanlar, bazı fonların piyasa mekanizmasındaki zayıf noktaları kullanarak net varlık değerini (NAV) kısa vadede yapay biçimde şişirebildiğine dikkat çekiyor.

Yatırımcı eğitimlerinin önemine yeniden vurgu yapılan tartışmalarda, fonlarda olası manipülasyonun genellikle portföy yapısı, işlem zamanlaması ve likidite yönetimi üzerinden yürütüldüğü belirtiliyor.

Kulisborsa.com'da yer alan habere göre 7 maddede fon üzerinden manipülasyona yol açılabiliyor:

1. Konsantrasyon ve Pozisyon Pompalanması

Fonların portföylerinde sınırlı sayıda hisseye aşırı maruz kalması, fiyatı az sermayeyle yukarı çekme fırsatı yaratıyor. Bu sayede fonun kısa vadeli getirisi artarken, yeni yatırımcı girişleri teşvik ediliyor. Ancak bu durum genellikle erken satış dalgalarıyla son buluyor.

2. İlişkili Aracı Kurumlarla Yönlendirilmiş İşlemler

Fon yöneticilerinin, aynı grup içindeki aracı kurumlar üzerinden yaptığı karşılıklı alım-satımlar veya kapanışa yakın yoğun emirler (“marking the close”), gerçek piyasa talebini yansıtmıyor. Bu tür işlemler fiyatlar üzerinde yanıltıcı etki yaratabiliyor.

3. “Painting the Tape” ve Hacim Manipülasyonu

Düşük likiditeli hisselerde art arda yapılan küçük işlemlerle hacim şişirilmesi, piyasada talep varmış izlenimi yaratıyor. Bu algı, yatırımcıların ilgisini artırırken fon performansını yapay biçimde güçlü gösterebiliyor.

4. NAV Oyunları ve Geç Kapanış İşlemleri

Kapanışa yakın yapılan yönlendirilmiş işlemler, fonun günlük net varlık değerini (NAV) etkileyebiliyor. Bu da haftalık veya aylık raporlamalarda fonun performansının olduğundan daha iyi görünmesine yol açabiliyor.

5. Küçük Ölçekli Hisselerde Pozisyonlama

Derinliği az olan hisselerde yapılan sınırlı işlemler bile büyük fiyat hareketi yaratabiliyor. Bu durum, fonun kısa vadeli kazanç görüntüsü oluşturmasına neden oluyor; ancak bu artışlar genellikle kalıcı olmuyor.

6. Portföy Açıklamalarında Selektif Şeffaflık

Fonların portföy açıklamalarını geciktirmesi veya sınırlı paylaşması, manipülatif hamlelerin görünürlüğünü azaltabiliyor. Bu durum, yatırımcıların risk algısını zayıflatıyor.

7. Likidite Yönetimiyle Maskelenen Hamleler

Fon giriş-çıkış zamanlamaları manipülatif işlemleri gizleyebiliyor. Özellikle büyük fon girişleri sonrası yapılan yönlendirilmiş alımlar, fiyatı geçici olarak yukarı taşıyabiliyor.

Yasal Uyarı Notu: Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti, yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Bu tavsiyeler mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir.