Döner sermaye nedir?

Döner Sermaye Kavramı

Döner sermaye herkesin duyduğu ama çoğu kişinin tam olarak tanımını bilmediği bir sistemdir. Öncelikle döner sermaye bir ödeme sistemidir. Bu sistemin oluşturulmasının temel nedeni devletin ekonomik (iktisadi) işletmelerinden nakit kâr sağlamaktır. 2004 yılından itibaren ülkemizde faaliyet gösteren Sağlık Bakanlığına bağlı tüm kurum ve kuruluşlarda uygulanmaya başlamıştır.

Döner sermaye işletmeleri arasından bütçesi en yüksek miktarda olan kurumlar, T.C. Sağlık Bakanlığının bünyesinde bulunan hastanelerdir. Peki döner sermayeden sağlanan gelir nasıl elde edilir? Döner sermaye geliri hastaların aldığı sağlık hizmeti sonucu yaptığı ödemeler ile elde edilir.

Kimler Döner Sermayeden Hak Elde Eder

Döner sermayeden kazanç sağlayan sağlık kurumu çalışanları; Memurlar, sözleşmeli personelleri, açıktan vekil olarak atananlardır. Bu sağlık çalışanları rütbesine ve niteliklerine göre döner sermayeden pay almaktadır. O zaman normal ödemeden ne farkı var dediğinizi duyar gibiyim. Döner sermayenin oluşturulma amacı bu sistemden devletin kâr etmesidir. Kritik nokta burada başlamaktadır.

Elde edilen kazancın bir kısmı devlet hazinesine gitmektedir. Geri kalan kısmı ise sağlık kuruluşlarının gerekli ihtiyaçlarına ve çalışanlarına ek ödeme olarak dağıtılmaktadır. Bu sistem ile devlet kazanç sağlar ve sağlık kuruluşunda çalışan tüm işçilere ek ücret ödenmiş olur. İstisna olarak bu işçiler arasında olup gelire katkı sağlayan daimi işçilere ek ödeme yapılmaz.

Döner sermaye hakkında tartışmalar

Son dönemlerde döner sermaye hakkında çok sayıda tartışma gündeme taşınmıştır. Sağlık çalışanları arasında yapılan ödeme sistemine çok sayıda eleştiri gelmektedir. Bu eleştirinin temel nedeni hekimlerin sahip olduğu ek ücret miktarının hekim dışı diğer personellere oranla çok fazla olmasıdır. Asistan hemşire ve sağlık çalışanlarının aldığı ek ücret miktarının hekimlere oranla aşırı derecede az olması tepkileri beraberinde getiriyor.

Yaklaşık hesaplamalar yapıldığında bir hekimin herhangi bir hekim dışı çalışana göre 10 kat fazla gelir elde ettiğini görüyoruz. Bu oranlara karşı diğer çalışanlardan tepki gelmeye devam etmektedir. Bunun dışında sağlık kuruluşuna hizmet ettiği halde kâr elde edemeyen daimi işçilerde tepkilerini sürdürüyor. Döner sermayenin uygulanmasına ilişkin yapılan düzenleme 1961 yılında sunulmuştur. O dönemde daimi işçiler sağlık kuruluşlarında çalışmadıkları için günümüzde ek ücret ekosistemine tabi tutulmamaktadır.

Dağıtılacak tutar nasıl hesaplanır?

Personellere ve kuruluş giderlerine ödenecek gelirden önce %15 lik hazine payı, %1 lik sosyal hizmetler payı, %5 lik Bakanlık payı alınır. Alınan bu paylardan sonra kalan payın %50 si sağlık kuruluşunun kalite katsayısı ile çarpılır ve çıkan bu tutarı geçmeyecek şekilde belirlenir. Örnek bir hesaplama yapacak olursak 500.000 TL brüt geliri olan bir sağlık kuruluşunda döner sermaye dağıtımı için yapılacak ödeme tutarı 195.604 TL tutarını geçememektedir. Örneğin ödeme miktarı 200.000 TL ise 195.604 TL ödeme yapılmaktadır. Eğer 190.000 TL ise yine 190.000 TL ödeme yapılmaktadır.